Zespół Klasztorny Cystersów został założony w 1243 roku. Wyróżniającym się obiektem jest murowany kościół pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej i św. Stanisława Biskupa z pierwszej połowy XVII wieku, zbudowany na planie krzyża, w stylu gotyckim, później kilkakrotnie przebudowywany. Wewnątrz znajduje się cudowny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem (pochodzący ze szkoły włoskiej, namalowany w XVI wieku, koronowany dwukrotnie: w 1939 r. koronami biskupimi, a w 1984 r. – papieskimi), która od lat opiekuje się swoimi mnichami oraz wszystkimi ludźmi przybywającymi, by prosić i dziękować za łaskę i opiekę. Cennymi przedmiotami o wartości historycznej są: krucyfi ks z XV wieku i kamienna kropielnica z XVI wieku.
W skład zespołu klasztornego wchodzi ponadto zabytkowy spichlerz murowany z XVII w., z obszerną sienią ze sklepieniem kolebkowym oraz z pięknym kamiennym portalem, ozdobionym herbem Korczak.
Opactwo Cystersów w Szczyrzycu powstało na początku XIII wieku dzięki wojewodzie krakowskiemu Teodorowi Cedro herbu Gryf, który za zgodą księcia Henryka Brodatego sprowadził cystersów z Jędrzejowa i umieścił ich na Podhalu w okolicy dzisiejszego Ludźmierza i Nowego Targu. Następnie wojewoda krakowski dokupił ziemię z terenu dzisiejszych Szalar, Rogoźnika, Szczyrzyca, Goduszy i Gruszowa, o czym świadczą najstarsze dokumenty zachowane do dzisiaj w opactwie.
Ojcowie cystersi zdecydowali się na budowę kościoła i klasztoru na Ziemi Szczyrzyckiej na trasie z Polski na Węgry, w dolinie rzeki Stradomki, u stóp góry Cietnia, gdzie na sąsiedniej górze Grodzisko stał książęcy gród chroniący szlaku węgierskiego i mający pod opieką opactwo Cystersów.Bardzo życzliwy szczyrzyckim zakonnikom był książę Bolesław Wstydliwy. Dobrodziejami zakonu byli też królowie Polski: Władysław Łokietek, Kazimierz Wielki oraz Władysław Jagiełło, którzy często odwiedzali opactwo w Szczyrzycu w czasie polowań w rozległych, niekończących się lasach, których pozostałością jest obecna Puszcza Niepołomicka.Dzięki temu osada Szczyrzyc w XIV wieku została powiatem obejmującym swoją administracją 33 wsie i Nowy Targ oraz klucz ludźmierski i klucz szczyrzycki. Sprowadzenie do Szczyrzyca cystersów dało tej Ziemi i jej mieszkańcom nową perspektywę i wielką szansę rozwoju. Na przestrzeni wieków możemy śledzić, jak tę szansę skutecznie Szczyrzycanie wykorzystywali, Ziemia Szczyrzycka stała się znaczącym regionem rolniczym i siedzibą stolicy największego w całej historii Polski powiatu, miejscem kultu maryjnego, miejscem utworzenia w 1808 roku szkoły przyklasztornej. Do dzisiaj cystersi wiele wnoszą do życia codziennego mieszkańców Ziemi Szczyrzyckiej. Więcej wiadomości na www.szczyrzyc.cystersi.pl